Na początku należy zaznaczyć, że jednoosobowa działalność gospodarcza jest bezpośrednio związana z przedsiębiorcą, który prowadzi ją pod swoim imieniem i nazwiskiem. Majątek firmy jest zatem „majątkiem właściciela”, gdyż jednoosobowa działalność gospodarcza nie posiada oddzielnej osobowości prawnej. Co zatem dzieje się, gdy umiera właściciel? Pierwsze co nasuwa się na myśl wskazuje, że takie przedsiębiorstwo zostanie z automatu zamknięte. Czy możliwe jest zatem dziedziczenie jednoosobowej działalności gospodarczej?
Aby było możliwe dziedziczenie jednoosobowej działalności gospodarczej musiały nastąpić zmiany prawne, które pozwalają wyjść naprzeciw pojawiającemu się problemowi. Zmiany pozwoliły na pozbycie się braku ciągłości prowadzenia jednoosobowej działalności gospodarczej poprzez ustawę o zarządzie sukcesyjnym. Ustawa dotyczy wyłącznie działalności gospodarczych wpisanych do CEIDG.
Powyżej wspomniana ustawa pozwala na kontynuowanie działalności zmarłej osoby jako tzw. przedsiębiorstwa w spadku. Pozwala to na zachowanie np. numeru NIP oraz ciągłości rozliczeń zarówno podatkowych jak i tych, które odbywają się w danym momencie z kontrahentami. Ustawa pozwala na dalsze kontynuowanie wszystkich koncesji oraz zezwoleń, które uzyskał zmarły przedsiębiorca. Ustawa pozwala również na kontynuowanie wszystkich zawartych kontraktów handlowych.
Zarządca sukcesyjny? Co zrobić, aby jednoosobowa firma mogła dalej funkcjonować po śmierci właściciela
Aby przedsiębiorstwo jednoosobowe mogło zachować ciągłość swojej działalności po śmierci właściciela do momentu podziału spadku, przedsiębiorca za życia powinien powołać tzw. zarząd sukcesyjny. W ten sposób możliwe będzie prowadzenie przedsiębiorstwa w spadku przez zarządcę sukcesyjnego. Należy pamiętać, że otrzymane w spadku przedsiębiorstwo to również wszystkie składniki materiale i niematerialne przedsiębiorstwa, które były przeznaczone do prowadzenia przedsiębiorstwa i stanowiły mienie przedsiębiorcy w momencie jego śmieci, a zostały nabyte poprzez zarząd sukcesyjny.
Co należy zrobić, aby ustanowić zarząd sukcesyjny?
W celu ustanowienia zarządu sukcesyjnego, jeszcze za życia przedsiębiorca powinien:
- Powołać zarządcę sukcesyjnego w formie pisemnej
- Uzyskać zgodę osoby powołanej na bycie zarządcą sukcesyjnym również w formie pisemnej
- Umieścić stosowny wpis w CEIDG o powołaniu zarządcy sukcesyjnego lub zastrzec, że rolę zarządcy będzie sprawował prokurent
Co jeżeli zarządca sukcesyjny nie został powołany za życia przedsiębiorcy?
W sytuacji, gdy w jednoosobowej działalności gospodarczej nie został powołany zarząd sukcesyjny, można go powołać za zgodą osób, którym przysługuje udział w przedsiębiorstwie w spadku większy niż 85%. Osobami, które o tym decydują są:
- małżonek przedsiębiorcy, któremu przysługuje udział w spadku
- osoba, która przyjęła zapis windykacyjny, w którym przedmiotem było przedsiębiorstwo lub też udział w przedsiębiorstwie
- osobie, która przyjęła spadek
Wymienione osoby muszą w okresie dwóch miesięcy od śmierci wściela ustanowić zarządcę sukcesyjnego.
Należy również pamiętać, że zarządca sukcesyjny odpowiada za przedsiębiorstwo. Zarządca również może, ale nie musi być przedsiębiorcą. Działa on na rzecz właścicieli przedsiębiorstwa, ma również dostęp do konta bankowego zmarłego przedsiębiorcy. Zarządcą sukcesyjnym może być wyłącznie jedna osoba, dotyczy to również sytuacji, w której zmarły przedsiębiorca miał więcej niż jedną firmę.
Zarządca sukcesyjny jest zgłaszany do CEIDG przez notariusza nie później niż w kolejnym dniu roboczym po jego ustanowieniu. Od tego czasu zarządca musi wykonywać wszystkie czynności związane z prowadzeniem działalności gospodarczej zmarłego właściciela. Przejmuje zatem wszystkie prawa i obowiązki zmarłego. Przedsiębiorstwo zarządzane przez zarządcę sukcesyjnego posiada ten sam numer NIP oraz pozostaje pod wcześniejszą nazwą z dopiskiem „przedsiębiorstwo w spadku”.
Należy pamiętać, że zarząd sukcesyjny może trwać dwa lata. Na wniosek sądu w szczególnych przypadkach okres ten można wydłużyć do maksymalnie pięciu lat.